Co to jest rachunkowość regulacyjna i dlaczego wszyscy na tym korzystamy
29 czerwca 2023
Obowiązki kosztowe ― jako element regulacji niektórych obszarów funkcjonowania operatorów posiadających znaczącą pozycję rynkową ― są jednym z narzędzi wspomagających konkurencję na rynku. Ich prawidłowe wypełnienie przez operatorów jest podstawą do zatwierdzenia przez Prezesa UKE ofert służących do rozliczeń z operatorami alternatywnymi (OA).
Rachunkowość regulacyjna polega na tzw. wydzieleniu funkcjonalnym obszarów działalności przedsiębiorstwa, które z teoretycznego punktu widzenia są względem siebie konkurencyjne. Jej celem jest wyodrębnienie i przypisanie aktywów, pasywów, przychodów i kosztów przedsiębiorcy telekomunikacyjnego do działalności związanej z dostępem telekomunikacyjnym lub działalnością w zakresie usług na rynku detalicznym, tak jakby każdy rodzaj działalności był świadczony przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego. To także ustalenie przychodów i związanych z nimi kosztów odrębnie dla każdej z usług objętych kalkulacją kosztów.
Rachunkowość regulacyjną prowadzi się w sposób umożliwiający identyfikację przepływów transferów wewnętrznych pomiędzy poszczególnymi rodzajami działalności.
Obowiązek prowadzenia rachunkowości regulacyjnej to jeden z obowiązków przewidzianych w Prawie telekomunikacyjnym, nałożonych na Orange Polska S.A. (Orange) jako operatora o znaczącej pozycji na hurtowych rynkach dostępu do infrastruktury sieciowej (LLU i BSA), oraz na Emitel S.A. (Emitel) jako operatora o znaczącej pozycji na hurtowych rynkach transmisji programów radiofonicznych i telewizyjnych. W przypadku Orange dochodzi jeszcze obowiązek kalkulacji kosztów uzasadnionych.
Kalkulacja kosztów
Kalkulacja kosztów to wyliczanie przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kosztów związanych ze świadczeniem usług, odrębnie dla każdej z usług, dla której przedsiębiorca jest zobowiązany prowadzić taką kalkulację, zgodnie z opisem kalkulacji kosztów zatwierdzonym przez Prezesa UKE na dany rok obrotowy. Kalkulacja ta prowadzona według metody długookresowych kosztów przyrostowych uwzględnia tzw. koncepcję efektywnie działającego operatora. Chodzi bowiem nie tylko o to, aby aktywa, pasywa, przychody i koszty przedsiębiorcy telekomunikacyjnego zostały prawidłowo przypisane odpowiadającym im rodzajom działalności (rachunkowości regulacyjnej), ale także o to, by elementy te zostały prawidłowo wycenione i w efekcie doszło do uzyskania przejrzystego obrazu relacji pomiędzy kosztami a przychodami z tytułu świadczonych przez operatora usług. Kalkulacja kosztów polega na wyliczaniu przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kosztów związanych ze świadczeniem usług, odrębnie dla każdej z usług objętych obowiązkiem kalkulacji kosztów.
Stymulowanie konkurencji na rynku
Przypisanie do każdej usługi kosztów rzeczywiście poniesionych na jej świadczenie umożliwia UKE kontrolowanie, czy opłaty za te usługi są ustalane w sposób stymulujący rozwój efektywnej konkurencji na rynku. Przy czym chodzi o koszty wpływające na wysokość opłat zarówno wobec abonentów, jak i wobec innych operatorów i usługodawców. Pozwala to przygotować kalkulację kosztów LRIC plus (Long - Run Average Incremental Cost - długoterminowy średni koszt przyrostowy) według konceptu efektywnie działającego operatora, gdzie koszty pokrywają jedynie wydatki uzasadnione, a więc takie, które operator poniósłby, budując swoją sieć telekomunikacyjną dziś na podstawie bieżących kosztów elementów sieci, efektywnie wykorzystując zasoby. To ważne choćby dla operatorów wchodzących na rynek telekomunikacyjny, którzy potrzebują odpowiedzi na pytanie: „build or buy”, budować własną infrastrukturę czy kupować dostęp u innych operatorów, w tym tych o znaczącej pozycji rynkowej.
Instrukcję i opis kalkulacji kosztów zatwierdza Prezes UKE
Rachunkowość regulacyjna prowadzona jest przez operatora na podstawie instrukcji, opracowanej przez samego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego w zakresie prowadzonej przez niego rachunkowości regulacyjnej. Zawiera ona opis przyjętych w jego przedsiębiorstwie sposobów wyodrębnienia aktywów i pasywów, przychodów i kosztów na działalności.
Instrukcja z prowadzonej rachunkowości regulacyjnej i opis kalkulacji kosztów podlegają corocznie uzgodnieniu z Prezesem UKE, a następnie zatwierdzeniu na podstawie decyzji Prezesa UKE, po przedstawieniu przez operatora wyjaśnień i uwzględnieniu stosowanych zmian, wskazanych przez regulatora rynku.
Zatwierdzona instrukcja i opis kalkulacji kosztów, stanowią odpowiednio podstawę do sporządzania przez Emitel i Orange sprawozdań z rachunkowości regulacyjnej oraz przez Orange wyników kalkulacji kosztów usług LLU i BSA.
Sprawozdania oraz wyniki kalkulacji kosztów podlegają każdego roku badaniu niezależnego biegłego rewidenta, powoływanego przez Prezesa UKE, który bada zgodność sporządzonego sprawozdania i wyników z instrukcją i opisem kalkulacji kosztów oraz z przepisami prawa w tym z rozporządzeniem wykonawczym tzw. Rozporządzeniem kosztowym.
Opinia bez zastrzeżeń
Ostatnie badanie niezależnego biegłego rewidenta dotyczyło sprawozdań z prowadzonej rachunkowości regulacyjnej Orange i Emitel za rok 2021 i wyników kalkulacji kosztów Orange na rok 2023. Badanie zakończyło się 25 sierpnia 2022 r. opinią bez zastrzeżeń. Oznacza to, że wyniki kalkulacji kosztów na rok 2023 uwzględniające koszty efektywnie działającego operatora mogą być zastosowane w zatwierdzanej przez Prezesa UKE ofercie ramowej stanowiącej podstawę rozliczeń Orange z operatorami alternatywnymi. Z kolei sprawozdania obu operatorów dostarczyły informacji, że działają oni z uwzględnieniem zasad niedyskryminacji. Stosowane przez nich opłaty transferowe pomiędzy wydzielonymi działalnościami były tymi samymi co stosowane wobec OA korzystających z usług Orange i Emitel.
Aldona Gawron, główny specjalista, Departament Regulacji
Zobacz także w Biuletynie Informacji Publicznej: